De AI-muur: als Google bepaalt wat je mag weten en denken

Over consequenties van informatiecontrole door het aftoppen van zoekresultaten, digitale soevereiniteit en het bouwen aan iets dat ertoe doet.

Stel je voor: je zoekt iets. Iets dat je bezighoudt, iets waarvoor je verantwoordelijkheid voelt, iets dat misschien wel raakt aan jouw missie. Je opent Google, typt je zoekvraag in, en... je krijgt tien antwoorden. Tien op de eerste pagina. En de zoekresultaten op pagina daarna beginnen de minder 'rake' resultaten. Niet meer die lange lijst waarin je kon dwalen, grasduinen, verrast worden. Geen obscure blogpost of handig pdf'je op pagina 5. Geen link naar dat kleine onderzoeksrapport uit 2013 dat precies jouw vermoeden bevestigde. Alleen nog de top 10. Want Google heeft besloten dat dat genoeg is. Laten we er even dieper op ingaan wat dat eigenlijk betekent voor jou en mij, en voor de zaken waarvoor we iedere dag ons bed uitkomen.

Misschien denk je: "Ach, ik klik toch nooit echt verder dan pagina 1." Ja, ho even. We weten dat diepere zoekresultaten ertoe doen. Ze helpen je genuanceerder kijken naar inhoudelijke materie, en voorkomen dat alle zoekresultaten elkaar bevestigen (kannibalisatie van informatie). Haal je dat weg, dan hou je een echo chamber over. En daarbij: voor startups en organisaties die nog niet een grote following of community hebben, wordt het enorm lastig om er nog tussen te komen. Heb je geen directe relatie met je klant? Tja. Lastig! En wil je hoger scoren? Het kan maar zo dat dat dan een stevige duit gaat kosten. En zo niet: welkom in de echo chamber van heen-en-weer-validatie.

Wat je niet ziet, kun je niet meewegen

Okay, dus Google beperkt sinds kort het aantal zoekresultaten drastisch. Sinds kort is het aantal zichtbare zoekresultaten per pagina drastisch beperkt. Waar je vroeger honderden opties kon doorzoeken, houdt het nu in veel gevallen op bij tien. Een verandering die niet alleen over gemak gaat, maar over controle. En dus niet om jou te helpen. Het is bedoeld om AI-systemen tegen te houden die dieper willen graven dan Google lief is. Maar daarmee raken jij en ik (degenen die zoeken uit nieuwsgierigheid, verantwoordelijkheid of betrokkenheid) iets groots kwijt: toegang tot de long tail van kennis.

En dat heeft gevolgen. Ginormous gevolgen.

1. Onzichtbare kennis
   Informatie die belangrijk is maar die net buiten de top 10 valt, verdwijnt eigenlijk gewoon van de radar. Kleine organisaties, nieuwe perspectieven en lokale initiatieven krijgen nauwelijks nog een podium. Hoe kun je dan nog een breed, eerlijk beeld vormen?
2. De epistemologische val
   De zoekmachine bepaalt niet alleen wát je ziet, maar ook hoe je denkt. Het algoritme wordt de lens waardoor je de wereld bekijkt. En die lens is gekleurd. Door winst, door conformiteit, door wat als 'betrouwbaar' geldt binnen het systeem zelf. Door wat the Google Powers That Be hebben bepaald wat betrouwbaar is. En is dat toevallig dat ene artikel van de Harvard Business Review? Oh wat cool! O nee toch niet, want je hebt geen abo. Dan maar hopen dat die ándere 9 resultaten maar tof zijn.
3. De vicieuze cirkel van autoriteit
   De bronnen die het vaakst worden aangeklikt, komen bovenaan. En omdat ze bovenaan staan, worden ze weer vaker aangeklikt. Zo valideren dezelfde stemmen elkaar eindeloos, terwijl het onafhankelijke denken langzaam afbrokkelt.

In een wereld waarin informatie steeds vaker als wapen wordt ingezet, is deze ontwikkeling allesbehalve onschuldig. Eigenlijk gewoon sinister. Want we weten nu wel dat propaganda alomtegenwoordig in social media is. Maar als het je dan ook nog moeilijk wordt gemaakt om veelzijdig te zoeken en te vinden, tja. Dan zit je dus bij wijze van spreken klem in een doos boeken die iemand voor jou heeft bedacht en waar je niet meer uit kunt. En je ziet op een gegeven moment ook niet meer dat er andere boeken zijn. Want dat zei Google niet.

Je zingeving terugpakken in een gecureerde realiteit

Wat betekent dit voor jou als changemaker, als visionair, als iemand die niet aan de zijlijn wil blijven staan? Als jij werkt aan maatschappelijke verandering, dan is toegang tot onafhankelijke, diverse informatie geen luxe. Het is je startpunt om informatie te te winnen (van buiten naar binnen) en je deur naar zichtbaarheid (van binnen naar buiten). Zonder genuanceerde en diverse input vervlakt je denken, verliest je werk zijn kracht. No bueno.

Dit is het uitgelezen moment om je relatie met kennis, waarheid en betekenis fundamenteel te herzien. Want laten we het even het 'Matrix'-stempel geven, dat complex van media, technologie, onderwijs en economische prikkels. Dat draait erop dat je meedoet. Niet dat je nog meer nuance gaat zitten te lopen te zoeken (groeten uit Rotterdam). Dus als er iets is waar je je maatschappelijk voor inzet, dan wordt het nu belangrijker dan ooit om manieren te vinden om je betekeninsgeving en doel een podium te geven op een manier waarop je nog wél invloed hebt.

Herclaim je rol als betekenisgever.

1. Gebruik je vindingrijkheid
   Echt zoeken is een vaardigheid. Durf preciezer te zijn. Gerichter. Kies goede woorden. Combineer perspectieven die normaal niet samenkomen. Vind manieren om je weg uit het informatiemoeras te banen. Om anderen ook je missie te laten ontdekken.
2. Kijk voorbij je scherm
   Ga het gesprek aan. Lees boeken. Bel een expert. Bouw je eigen kennisnetwerk buiten de grote platforms om. Wat jij wil weten, ligt vaak net buiten het voorgeschotelde frame. Probeer van die Pavlovreactie van googelen af te komen en zoek breder. Dat leerder mijn schoolmeester Hans van Vliet me toen ik tien was. Het documentatiecentrum op school? Ja, supernuttig. Maar dat is een startpunt. Talk to real people, ga naar de bieb, zoek verder.
3. Los échte problemen op
   Wil je iets doen wat ertoe doet? Kies dan een probleem dat jou raakt en ga ermee aan de slag. Ondernemerschap, activisme, systeemverandering. Het begint met de moed om te zeggen: "Klaar nou met die onzin, ik wil dat het wél deugt."

De Levende Legacy begint met een keuze

Als grote systemen vooral bezig zijn met behoud van macht en controle, dan is jouw onafhankelijkheid geen luxe maar gewoon noodzaak. Als je je hier niet eerder voor hebt ingezet, dan is NU het beste moment om je visie, je roeping met diepgang in de wereld te krijgen. Er is al meer dan genoeg (echt veel te veel) platte zooi.

Zet je verhaal, kennis en creativiteit in om iets groters te dienen. Niet om vervolgens als een soort held op een voetstuk te staan. Maar om iets bij te dragen omdat we er nu eenmaal langer niet zijn dan wel. Ik weet 't, dat klinkt niet zo gezellig in een tijd waarin deze en gene z'n best doet om onsterfelijkheid na te streven (moet er persoonlijk niet aan denken, maar hey, that's me). Da's je Living Legacy: het pad waarbij jouw werk niet alleen jou voedt maar ook anderen. En dat ook nog een ripple effect heeft wanneer jij en ik er niet meer zijn.

Ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik heb geen tijd voor dingen die me leegtrekken of vervangbaar maken in de stortvloed van generieke meuk.

Get up, stand up. Stel jezelf vandaag één vraag waarop je geen makkelijk antwoord hebt. En zoek 'm eens níét via Google.

Misschien is de blije plot twist wel dat Google niet meer de éérste plek wordt waar je gaat zoeken. Maar ben jij zelf degene die dieper mag graven naar antwoorden die ertoe doen.