Waarom empathie meer impact heeft dan ooit, ook zakelijk.

Empathie. Het is het vermogen om je écht te verplaatsen in een ander. Niet vanuit een afstandje kijken en denken: "goh, wat zielig," maar jezelf voorstellen dat jij in diezelfde situatie zit. De meeste mensen hebben dat vermogen van nature. Toch merk ik de laatste jaren, en zeker sinds de internationale onrust, de pandemie, de oorlogen die ons dichter raken dan ooit, dat empathie steeds vaker naar de achtergrond schuift. Niet omdat mensen slechter zijn geworden. Maar omdat het heel begrijpelijk is dat mensen vermoeid raken van het gedoe en iedere dag dat doomscrollen. In overlevingsmodus is het lastig om je hart open te houden. En toch. Juist nu meer mensen emotioneel vastlopen, meer mensen zich eenzaam of machteloos voelen, en spanningen overal opborrelen, juist nú is radicale empathie belangrijker dan ooit. Sterker nog, het heeft de onverwachte kracht die de impact van maatschappelijke missies doet groeien.

Radicale empathie: meer dan 'even meeleven'

Pakweg tien jaar geleden begon ik met het fenomeen radicale empathie te werken. Ik was uitgenodigd door een storyteller collectief in New York — een groep schrijvers, onderzoekers en kunstenaars die één missie hadden: empathie niet alleen voelen, maar ook actief in de wereld zetten. Ze organiseerden bijvoorbeeld projecten waarbij schoolklassen uit totaal verschillende werelden verhalen uitwisselden. 

Een kind uit New York schreef zijn eigen verhaal op, bijvoorbeeld:
"Mijn vader werd vorige maand opgepakt en nu woon ik bij mijn oma."

En een kind in Ierland schreef:
"Ik had mijn eerste balletvoorstelling. Mijn moeder kon er niet bij zijn, maar ik heb mijn diploma gehaald."

Recht uit het hart, recht in het hart.

En de kinderen lazen elkaars verhalen hardop voor, als hun eigen verhaal. Ze droegen even de ervaringen van een ander, in hun eigen stem, in hun eigen hart. Ze droegen ook de verantwoordelijkheid om het verhaal bevlogen te delen met de mensen in hun klas. En iets magisch gebeurde: door het hardop uitspreken van een ander leven, voelde je even echt hoe het was om dat leven te leven. Niet op afstand. Maar van binnenuit.

Wat radicale empathie níet is

Radicale empathie is geen sentiment. Het is niet "ach, wat zielig." Het is géén medelijden. Als je iemand labelt als zielig of sneu, trek je juist een muur op tussen jou en die ander. Alsof jij erboven staat. En dat sta je niet. En als je dat wél denkt, dan zegt dat iets over jezelf.

Empathie vraagt iets radicaals: gelijkwaardigheid. Overgave. Luisteren zonder oordeel. Durven voelen wat de ander voelt. En ja, dat is spannend. Want de volgende stap is: geïnspireerde actie nemen. Niet vanuit schuldgevoel. Maar vanuit de wens om werkelijk verschil te maken.

Empathie in radicale actie

In 2016 organiseerde ik de Beyond Envy Conference: een gratis, internationale online livestreamconferentie waarin dertien sprekers uit vijf landen hun kennis deelden, met de hele dag door gemiddeld 450 live kijkers, gedurende 7 uur. De aanleiding was eigenlijk niet een leuke, maar ik flipte het script. Ik had berichten gekregen van mensen die nogal gefrustreerd aandeden. Pijnlijke opmerkingen ook. Dingen als "Waarom staat jouw boek wel in de krant en op teevee, en mijn boek niet?" en "Is dit omdat je bekend bent van Twitter?" (het was 2016 hè, niet 2025). En "waarom word jij wel voor een TEDx talk gevraagd en ik niet?"

Ik vond dat pijnlijk. Want ik voelde: ze gunnen het me eigenlijk niet. Maar eigenlijk was het natuurlijk eerder dat mensen het zichzelf ook gunden, maar het gebeurde niet bij hen. En dáár kon ik wél iets aan doen. 

Dus ik organiseerde met een hele bubs andere experts een 7 uur durende livestream waarin we HEEL VEEL INFORMATIE gratis deelden. Zodat mensen hun ambities OOK konden waarmaken. Want het was gewoon ook heel veel werk voor ons als experts geweest. Nee, je komt niet 'zomaar' op het TEDx podium. Nee, je komt niet 'zomaar' met je boek in de krant. Nee, je komt nite 'zomaar' op teevee omdat je getwitterd hebt. Natuurlijk niet. Daar ging gigantisch veel aan vooraf. En DIE informatie deelden we dus. Gratis. Bijvoorbeeld over zelfstandig boeken uitgeven, e-learning bouwen, social media marketing, veerkrachtiger worden, mediacontacten...alles wat we zelf geleerd hadden. En ook: we oefenden radicale empathie.

We vertelden elkaars persoonlijke verhalen. We namen de verantwoordelijkheid om iemands verhaal door te geven, zonder zelf te willen regisseren. Dat vroeg vertrouwen. Overgave. En het deed iets wonderlijks met ons, en met kijkers. We voelden hoe het was om éven met de toestand van een ander te zitten. EN dat leverde meer verbondenheid op, en meer mildheid over de beslissingen van een ander, waar we eerder wellicht wat te streng over waren geweest in ons (soms onuitgesproken) oordeel. 

Maar wat onuitgesproken is, wordt wel ALTIJD gevoeld. In ieder geval in jezelf. Read that again.

De kracht van radicale empathie vandaag

In mijn werk als adviseur voor maatschappelijke initiatieven draait het hier vaak om: hoe blijf je creatief, veerkrachtig en verbonden in een tijd die steeds technischer, sneller en soms hardvochtiger lijkt te worden? Hoe onderscheid je je van al die 40.000 andere fondsaanvragen? Hoe kun je voorkomen dat je opbrandt in deze dolle tijden? Is onze Theory of Change nog spot on? Hoe komen we aan nieuwe vrijwilligers? Wie weet bij wie we kunnen lobbyen voor onze zaak?

Het antwoord ligt niet in harder rennen. Niet in nóg meer cijfers verzamelen. Maar in die menselijke kracht die machines nooit gratuit kunnen namaken. De bereidheid om te luisteren, echt te voelen, en daar iets uit te laten ontstaan.

Radicale empathie. Creativiteit. Veerkracht. En DAPPERHEID.

Kleine daden, grote impact

Je hoeft geen wereldproject op te zetten om radicale empathie in praktijk te brengen. Misschien begint het bij zoiets kleins als:

• Een kaart sturen aan die buurvrouw die je al weken niet meer hebt gezien.

• Vrijwilligen bij een lokale organisatie.

• Eens echt vragen hoe het met iemand gaat — en ook de stilte durven laten vallen terwijl diegene nadenkt over het antwoord.

Zelf werkte ik ooit als vrijwilliger bij een kattenopvang toen ik een moeilijke periode had. Ik dacht dat ik hen hielp, maar eerlijk gezegd hielpen die eigenwijze pluizenbollen míj misschien nog wel (heel veel) meer. Een wederzijdse uitwisseling van zorg en aanwezigheid. Maar dit kan dus wel het zaadje planten om uiteindelijk wél grote impact te maken. 

Inspiratie uit radicale daden

Ik denk soms wel aan mensen als Rikko Voorberg. Die niet alleen praat over rechtvaardigheid, maar het leeft. Meestal in theater-achtige setting. Zoals die keer dat hij, samen met anderen, het huis van een vluchtelingengezin vulde met bloemen, nadat hun woning was beklad met haatkreten. Een zee van bloemen. Een daad van radicale empathie. Zichtbaar. Voelbaar. Niet te negeren. Een tegenkracht. En dat is een bewuste keuze.

De keuze die jij en ik elke dag hebben

In deze malle tijd waarin de wereld lijkt te fragmenteren in kampen, algoritmes en wantrouwen, hebben we een keuze. We kunnen meehollen in de polarisatie. Of we kunnen ruimte maken voor iets anders. Ruimte voor:

• Luisteren zonder direct te oordelen.

• Zien wat ons mens maakt, in plaats van wat ons scheidt.

• Kleine, dappere acties die de wereld een beetje mooier maken.

Radicale empathie in maatschappelijke missies

Radicale empathie vraagt ons om structureel anders te kijken naar de manier waarop je verandering voor elkaar wilt krijgen. Zakelijk gezien ook. Niet beleid maken vóór mensen, maar samen met hen.

Maatschappelijke leiders staan voor een beslissend moment. Niet alleen in wat ze bouwen, maar hoe ze bouwen. Radicale empathie is geen zachte randvoorwaarde. Het is de motor van innovatie, van rechtvaardigheid, van echte impact.

En ja — het betekent ook: anders kijken naar geld.

Niet denken dat je je ziel verkoopt als je waarde durft te creëren. Maar beseffen dat je met empathie én strategisch inzicht een stevig, hybride businessmodel kunt bouwen. Een model waarin je recht doet aan de mensen voor wie je het doet.

Aan je bondgenoten.
Aan je samenwerkingspartners.
En aan jezelf.

Als de missie waarvoor jij iedere dag je bed uitkomt het waard is om voor te knokken, dan is die missie het ook waard om er een veerkrachtige, toekomstbestendige basis onder te leggen. Dus de echte vraag is misschien wel: Hoe leef jij je radicaal empathisch in?

In de mensen die je wilt helpen.
In de mensen met wie je samenwerkt.
In je partners.
In jezelf.

Welke waarde kun jij toevoegen aan je missie, zodat het je deze maatschappelijk versterkt en verdiept ÉN je dat vooral ook kunt blijven doen?